Beschouw talentontwikkeling als hét fundament van onze kenniseconomie

Uit cijfers blijkt dat er op verschillende domeinen heel wat vooruitgang te boeken valt. PISA-rankings geven aan dat zowel voor wiskunde als leesvaardigheid België er jaar na jaar op achteruitgaat en dat leerlingen uit het zesde leerjaar almaar slechter scoren op Nederlands en wiskunde. 

Bovendien blijkt uit cijfers dat nog steeds veel jongeren vroegtijdig de schoolbanken ongekwalificeerd verlaten. In het schooljaar 2020-2021 verlieten 8.271 van de 69.063 leerlingen (12%) in het secundair onderwijs vroegtijdig de schoolbanken. Het gaat hierbij vooral over jongeren van 17 en 18 jaar in het BSO, deeltijds beroepsonderwijs en buitengewoon onderwijs1. 

Voor de deelname aan levenslang leren zien we een gelijkaardige trend. Het afgelopen jaar volgde gemiddeld 1 op 5 Vlamingen tussen 25 en 64 jaar een opleiding (19,9% in 2021 t.o.v. 19,6% in 2020).

Uit OESO-cijfers van 2019 blijkt dat er bij 28,7% van de Belgen (32,2% gemiddeld voor Europa) sprake is van een ‘field of study mismatch’: de laatste opleiding past niet bij de sector van tewerkstelling. Werkplekleren is dus een must om de afstemming tussen onderwijs en arbeidsmarkt te verbeteren. Alleen ligt dat aandeel van werkplekleren in Vlaanderen substantieel lager dan in andere Europese regio’s.

#1 Niet méér, maar anders investeren

Laat werkplekleren meer renderen 

Rationaliseer allereerst het aanbod door bepaalde opleidingen in het technisch en beroepsonderwijs enkel nog duaal aan te bieden. Pas de leerstof ook veel sneller aan aan de realiteit van de arbeidsmarkt door het aanpassingsproces van beroepskwalificaties tot drie maanden te beperken, rollen te integreren, generieke profielen te voorzien en de doorvertaling in opleidingen flexibeler te maken. Verder stelt Agoria voor om werkplekleren te intensifiëren door jaarlijks 10% van de opleidingen in het secundair en hoger onderwijs ermee uit te breiden.

Geef scholen meer manoeuvreerruimte 

Dat kan door EdTech-providers in de arm te nemen om digitaal materiaal maximaal in te zetten in de leerprogramma’s. Ook pleit Agoria ervoor om werk te maken van de verankering van het statuut van duale leerkracht, flexi-jobs toe te laten in het onderwijs, en de componentfinanciering goed te keuren.

#2 Realiseer digitale skills en STEM 

Naast kennis over de huidige technologische en digitale toepassingen moeten werknemers ook om kunnen met verandering en toekomstige innovaties. Er zullen meer STEM-experten nodig zijn om de technologieën te ontwikkelen en implementeren, maar er moet ook genoeg aandacht gaan naar algemene STEM-geletterdheid. Integreer digitale vaardigheden in de lerarenopleiding, zodat een basisvorming van iedere leerling en student gegarandeerd is. Maak STEM tot slot evidence based, zodat acties gericht bijgestuurd kunnen worden via het gebruik van digitale lesmethodieken.

#3 Ontwikkel een inclusief leersysteem dat uitdaagt om te excelleren 

Kennisregio’s die hoog scoren op levenslang leren bogen op een open leersysteem: elke burger kan op ieder moment in de leerloopbaan bijleren, zonder beperkingen voor vervolgopleidingen. Tegelijk is bijleren de gedeelde verantwoordelijkheid van individu, werkgever en overheid.

Agoria vraagt om de verplichting van een niet-bindende studie-oriëntatie bij de overgang van de basisschool naar het secundair onderwijs. Vervolgens moet elke jongere alle kansen krijgen. De opening van de discussie naar de randvoorwaarden voor een verschuiving van de school- en leerplicht is daarvoor noodzakelijk, net zoals de vervollediging van het opleidingsaanbod met een professionele master. 

Erken bedrijven als opleidingsverstrekker en zet hiervoor de individuele leer- en loopbaanrekening in. Opleidingsverstrekkers moeten hun opleidingen dan weer vraaggestuurd maken, zelfbedruipend in plaats van gesubsidieerd.

#4 Beperk overheidsstructuren tot de essentie 

Naast inhoudelijke prioriteiten vraagt Agoria ook stabiele, lichte structuren. Agoria wil dat de VDAB een maximaal aantal actortaken afstoot en zich ontpopt tot een echte regisseur. Zo kan de organisatie zich concentreren op kwaliteitscontrole, partnerschappen en accountwerking voor bemiddeling en opleidingen, innovatie en beleidsvoorbereiding op basis van de werking met partners.